Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Amniota (ou Amniotes), c'est-à-dire un cladogramme mettant en lumière les relations de parenté existant entre les différents groupes (ou taxa) d'organismes vivants. Du fait de ses méthodes nouvelles basées notamment sur la biologie moléculaire, la phylogénie, science récente à l'origine de la classification phylogénétique du vivant, est en plein essor et propose parfois des résultats en contradiction avec l'ancienne classification uniquement basée sur des critères morphologiques et physiologiques. Aussi certains points particuliers font-ils encore l'objet de débats au sein de la communauté scientifique. L'objectif, s'il y a lieu, est également de présenter ces derniers ici. Ce cladogramme mentionne aussi bien les groupes encore représentés dans la nature actuelle que ceux qui sont éteints (il inclut donc les groupes fossiles). À la suite d'un taxon, sa période d'apparition, quand elle est connue, peut être indiquée suivant la légende suivante : (Plé) : Pléistocène ; (Pli) : Pliocène ; (Mio) : Miocène ; (Oli) : Oligocène ; (Éoc) : Éocène ; (Pal) : Paléocène ; (Cré) : Crétacé ; (Jur) : Jurassique ; (Tri) : Trias ; (Per) : Permien ; (Car) : Carbonifère ; (Dév) : Dévonien ; (Sil) : Silurien ; (Ord) : Ordovicien ; (Camb) : Cambrien. De plus, pour plus de précisions si possible, (-) : inférieur ; (~) : moyen ; (+) : supérieur. Le symbole ▲ renvoie à la partie immédiatement supérieure de l'arbre phylogénétique du vivant. Le signe ► renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré. Arbre phylogénétique▲ └─o Amniota ├─o Synapsida │ └─o Therapsida │ │ │ └─o Mammalia ► │ └─o Sauropsida ├─o Anapsida │ │ │ └─o Testudines ou Chelonii ► │ └─o Eureptilia └─o Diapsida ├─o Ichthyosauromorpha (éteint) └─o Sauria │ ├─o Lepidosauria ► │ └─o Archosauria │ ├─o Suchia ► │ └─o Ornithodira ou Ornithosuchia │ ├─o Dinosauria ► │ │ │ └─o Aves ► │ └─o Pterosauria (éteint) ▲ ─o Amniota ├─o Synapsida │ ├─o Caseasauria (éteint) │ │ ├─o Eothyrididae (éteint) │ │ └─o Caseidae (éteint) │ └─o Eupelycosauria │ ├─o Varanopidae ou Varanopseidae (éteint) │ │ ├─o Archaeovenator (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Pyozia (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Mycterosaurinae (éteint) │ │ └─o Varanodontinae (éteint) │ └─o │ ├─o Ophiacodontidae (éteint) │ └─o │ ├─o Edaphosauridae (éteint) │ └─o Sphenacodontia │ ├─o Haptodus (éteint) │ └─o │ ├─o Palaeohatteria (éteint) │ └─o │ ├─o Pantelosaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Cutleria (éteint) │ └─o │ ├─o Ianthodon (éteint) │ └─o Sphenacodontoidea │ ├─o Sphenacodontidae (éteint) │ │ ├─o Ctenorhachis (éteint) │ │ └─o Sphenacodontinae (éteint) │ └─o Therapsida │ ├─o Biarmosuchia (éteint) │ │ ├─? Niaftasuchidae (éteint) │ │ ├─? Phthinosuchidae (éteint) │ │ ├─o Biarmosuchidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Hipposauridae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Lycaenodon (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Ictidorhinus (éteint) │ │ └─o Burnetiamorpha (éteint) │ │ ├─o Lemurosaurus (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Lobalopex (éteint) │ │ └─o Burnetiidae (éteint) │ └─o │ ├─? Eotitanosuchidae (éteint) │ └─o Eutherapsida │ ├─o Dinocephalia (éteint) │ │ ├─? Estemmenosuchidae (éteint) │ │ ├─o Tapinocephalia (éteint) │ │ │ ├─o Styracocephalidae (éteint) │ │ │ └─o │ │ │ ├─o Titanosuchidae (éteint) │ │ │ └─o Tapinocephalidae (éteint) │ │ │ ├─o Tapinocanininae (éteint) │ │ │ └─o Tapinocephalinae (éteint) │ │ └─o Anteosauria (éteint) │ │ ├─? Stenocybidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Brithopodidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Deuterosauridae (éteint) │ │ └─o Anteosauridae (éteint) │ │ ├─o Syodontinae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Titanophoneus (éteint) │ │ └─o Anteosaurinae (éteint) │ └─o Neotherapsida │ ├─o Gorgonopsidae (éteint) │ └─o │ ├─o Anomodontia (éteint) │ │ ├─o Anomocephalus (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Patranomodon (éteint) │ │ └─o Dicynodontia lato sensu (éteint) │ │ ├─o Venyukoviidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Dromasauria ou Galeopidae (éteint) │ │ └─o Dicynodontia stricto sensu (éteint) │ │ ├─o Eodicynodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Colobodectes (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Endothiodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Diictodontia (éteint) │ │ │ ├─o Robertoidea (éteint) │ │ │ │ ├─o Robertiidae (éteint) │ │ │ │ └─o Diictodontidae (éteint) │ │ │ └─o Emydopoidea (éteint) │ │ │ ├─o Emydopidae (éteint) │ │ │ └─o Cistecephalidae (éteint) │ │ ├─o Kingoriidae (éteint) │ │ └─o Pristerodontia (éteint) │ │ ├─o Pristerodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Oudenodontidae (éteint) │ │ │ ├─o Tropidostominae (éteint) │ │ │ └─o │ │ │ ├─o Oudenodontinae (éteint) │ │ │ └─o Pelorocyclopinae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Propelanomodon (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Aulacocephalodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Odontocyclops (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Lystrosauridae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Dicynodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Dinanomodon (éteint) │ │ └─o Kannemeyeriiformes (éteint) │ │ ├─? Shanisiodontidae (éteint) │ │ ├─? Stahleckeriidae (éteint) │ │ └─o Kannemeyeriidae (éteint) │ └─o Theriodontia │ ├─o Therocephalia (éteint) │ │ ├─? Nanictodopsidae (éteint) │ │ ├─? Crapartinellidae (éteint) │ │ ├─? Simorhinellidae (éteint) │ │ ├─? Lycidopsidae (éteint) │ │ ├─? Ericolacertidae (éteint) │ │ ├─? Hofmeyriidae (éteint) │ │ ├─? Scaloposauridae (éteint) │ │ ├─o Pristerosauria ou Scylacosauridae (éteint) │ │ └─o Eutherocephalia (éteint) │ │ ├─o Moschorhinidae (éteint) │ │ │ ├─o Akidnognathus (éteint) │ │ │ ├─o Promoschorhynchus (éteint) │ │ │ ├─o Annatherapsinae (éteint) │ │ │ ├─o Euchambersiinae (éteint) │ │ │ └─o Moschorhininae (éteint) │ │ ├─o Whaitsiidae (éteint) │ │ │ ├─o Moschowhaitsiinae (éteint) │ │ │ └─o Whaitsiinae (éteint) │ │ └─o Bauroidea (éteint) │ │ ├─o Ictidosuchopsidae (éteint) │ │ └─o Bauridae (éteint) │ │ ├─o Nothogomphodontinae (éteint) │ │ └─o Baurinae (éteint) │ └─o Cynodontia │ ├─o Dviniidae (éteint) │ └─o │ ├─o Procynosuchidae (éteint) │ ├─? Madysauridae (éteint) │ └─o Epicynodontia │ ├─o Galesauridae (éteint) │ └─o │ ├─o Thrinaxodontidae (éteint) │ └─o Eucynodontia │ ├─o Cynognathia (éteint) │ │ ├─o Cynognathidae (éteint) │ │ └─o Tritylodontoidea ou Gomphodontia (éteint) │ │ ├─o Diademodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─? Trirachodontidae (éteint) │ │ ├─o Traversodontidae (éteint) │ │ └─o Tritylodontidae (éteint) │ └─o Probainognathia │ ├─o Lumkuia (éteint) │ └─o Chiniquodontoidea │ ├─o │ │ ├─? Dromatheriidae (éteint) │ │ ├─? Therioherpetidae (éteint) │ │ └─o Chiniquodontidae (éteint) │ └─o │ ├─o Probainognathidae (éteint) │ └─o │ ├─? Riograndidae (éteint) │ ├─o Tritheledontidae (éteint) │ │ │ └─o Mammaliaformes ou Mammalia s.l. ► │ └─o Sauropsida ├─? Batropetidae (éteint) ├─o Anapsida │ ├─o Mesosauridae (éteint) │ └─o Parareptilia │ ├─o Millerettidae (éteint) │ └─o │ ├─o Bolosauridae (éteint) │ └─o │ ├─o Eunotosaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Lanthanosuchoidea (éteint) │ │ ├─o Acleistorhinidae (éteint) │ │ └─o Lanthanosuchidae (éteint) │ └─o Procolophonomorpha │ ├─o Nyctiphruretia (éteint) │ │ ├─o Nycteroleteridae (éteint) │ │ └─o Nyctiphruretidae (éteint) │ └─o Procolophonia │ ├─o Procolophonoidea (éteint) │ │ ├─o Owenettidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Coletta (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Sauropareion (éteint) │ │ └─o Procolophonidae (éteint) │ │ ├─o Eumetabolodon (éteint) │ │ ├─o Gomphiosauridion (éteint) │ │ ├─o Myognathus (éteint) │ │ ├─? Spondylolestinae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Contritosaurus (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Tichvinskia (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Leptopleuroninae (éteint) │ │ └─o Procolophoninae (éteint) │ └─o Pareiasauroidea │ ├─o Sclerosauridae (éteint) │ └─o Pareiasauria │ ├─o Bradysaurus (éteint) │ └─o Velosauria │ ├─o Nochelesaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Embrithosaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Bunostegos (éteint) │ └─o │ ├─o Deltavjatia (éteint) │ └─o │ ├─o Pareiasauridae (éteint) │ └─o Pumiliopareiasauria │ ├─o Provelosaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Anthodon (éteint) │ └─o │ ├─o Testudines ou Chelonii ► │ │ │ └─o Pumilopareia (éteint) └─o Eureptilia ├─o Coelostegus (éteint) └─o ├─o │ ├─o Thuringothyris (éteint) │ └─o Captorhinidae (éteint) │ ├─o Romeria (éteint) │ └─o │ ├─o Rhiodenticulatus (éteint) │ └─o │ ├─o Protocaptorhinus (éteint) │ └─o │ ├─o Saurorictus (éteint) │ └─o │ ├─o Captorhinus (éteint) │ └─o │ ├─o Labidosaurus (éteint) │ └─o Moradisaurinae (éteint) └─o Romeriida ├─o │ ├─o Brouffia (éteint) │ └─o Hylonomus (éteint) └─o ├─o Paleothyris (éteint) └─o ├─o Protorothyrididae (éteint) └─o Diapsida ├─o Araeoscelida (éteint) │ ├─o Petrolacosauridae (éteint) │ └─o Araeoscelidae (éteint) ├─? Omphalosauridae (éteint) └─o ├─o Avicephala (éteint) │ ├─o Coelurosauravidae (éteint) │ └─o Simiosauria (éteint) │ ├─o Hypuronector (éteint) │ └─o Drepanosauridae (éteint) └─o Neodiapsida ├─o Apsisaurus (éteint) └─o Eosuchia ├─? Heleosaurus (éteint) ├─? Heleosuchus (éteint) ├─o Younginiformes (éteint) │ ├─? Galesphyridae (éteint) │ └─o │ ├─o Acerosodontosaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Youngina (éteint) │ └─o Tangasauridae (éteint) │ ├─o Kenyasaurinae (éteint) │ └─o Tangasaurinae (éteint) └─o ├─o Claudiosaurus (éteint) ├─o Ichthyosauromorpha (éteint) │ ├─o Hupehsuchidae (éteint) │ └─o Ichthyopterygia (éteint) │ ├─o Utatsusaurus (éteint) │ ├─o Parvinatator (éteint) │ └─o Eoichthyosauria (éteint) │ ├─o Grippidae (éteint) │ └─o Ichthyosauria (éteint) │ ├─o Cymbospondylus (éteint) │ └─o │ ├─o Mixosauridae (éteint) │ └─o Merriamosauria (éteint) │ ├─o Shastasauridae (éteint) │ │ ├─o Besanosaurinae (éteint) │ │ └─o Shastasaurinae (éteint) │ └─o Euichthyosauria (éteint) │ ├─o Teretocnemidae (éteint) │ └─o │ ├─o Californosaurus (éteint) │ └─o Parvipelvia (éteint) │ ├─o Macgowania (éteint) │ └─o │ ├─o Hudsonelpidia (éteint) │ └─o │ ├─o Suevoleviathan (éteint) │ └─o │ ├─o Temnodontosaurus (éteint) │ ├─o Eurhinosauridae (éteint) │ └─o Thunnosauria (éteint) │ ├─o Stenopterygidae (éteint) │ └─o │ ├─o Ichthyosauridae (éteint) │ └─o Ophthalmosauridae (éteint) └─o Sauria ├─? Thalattosauriformes (éteint) │ ├─o Askeptosauroidea (éteint) │ │ ├─o Endennasauridae (éteint) │ │ └─o Askeptosauridae (éteint) │ └─o Thalattosauroidea (éteint) │ ├─o Claraziidae (éteint) │ └─o Thalattosauridae (éteint) ├─o Lepidosauromorpha │ ├─o Acerosodontosauridae (éteint) │ ├─o Lepidosauriformes │ │ ├─o Palaeagama (éteint) │ │ ├─o Saurosternon (éteint) │ │ ├─o Paliguana (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Lepidosauria ► │ │ │ │ │ └─o Eolacertilia (éteint) │ │ ├─o Kuehneosauridae (éteint) │ │ └─o Fulengidae (éteint) │ └─o Sauropterygia (éteint) │ ├─o Helveticosauridae (éteint) │ └─o │ ├─o Placodontia (éteint) │ │ ├─o Paraplacodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Placodontidae (éteint) │ │ └─o Cyamodontoidea (éteint) │ │ ├─o │ │ │ ├─o Henodontidae (éteint) │ │ │ └─o Cyamodontidae (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Protenodontosaurus (éteint) │ │ └─o Placochelyidae (éteint) │ └─o Eosauropterygia (éteint) │ ├─o Nothosauroidea (éteint) │ │ ├─o Pachypleurosauridae (éteint) │ │ └─o Nothosauria (éteint) │ │ ├─o Simosauridae (éteint) │ │ └─o Nothosauridae (éteint) │ └─o Pistosauroidea (éteint) │ ├─o Corosaurus (éteint) │ └─o Pistosauria (éteint) │ ├─o Cymatosauridae (éteint) │ └─o │ ├─o Pistosauridae (éteint) │ └─o Plesiosauria (éteint) │ ├─o Pliosauroidea (éteint) │ │ ├─o Thalassiodracon (éteint) │ │ └─o │ │ ├─o Attenborosaurus (éteint) │ │ ├─o Eurycleidus (éteint) │ │ ├─o Rhomaleosauridae (éteint) │ │ └─o Pliosauridae (éteint) │ └─o Plesiosauroidea (éteint) │ ├─o Plesiosauridae (éteint) │ └─o Euplesiosauria (éteint) │ ├─o Elasmosauridae (éteint) │ └─o Cryptocleidoidea (éteint) │ ├─o Cryptocleididae (éteint) │ └─o Tricleidia (éteint) │ ├─o Tricleidus (éteint) │ ├─o Cimoliasauridae (éteint) │ └─o Polycotylidae (éteint) └─o Archosauromorpha ├─? Choristodera (éteint) │ ├─o Cteniogenidae (éteint) │ └─o │ ├─o Shokawa (éteint) │ ├─o Pachystropheus (éteint) │ ├─o Monjurosuchus (éteint) │ └─o Neochoristodera (éteint) │ ├─o Simoedosauridae (éteint) │ └─o Champsosauridae (éteint) └─o ├─o Rhynchosauridae (éteint) │ ├─o Mesosuchinae (éteint) │ └─o │ ├─o Howesia (éteint) │ └─o │ ├─o Rhynchosaurinae (éteint) │ └─o Hyperodapedontinae (éteint) └─o ├─o Trilophosauridae (éteint) └─o ├─o Prolacertiformes (éteint) │ ├─o Protorosauridae (éteint) │ └─o │ ├─o Prolacertidae (éteint) │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Jesairosaurus (éteint) │ │ └─o Malerisaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Macrocnemus (éteint) │ └─o │ ├─o Langobardisaurus (éteint) │ └─o │ ├─o Boreopricea (éteint) │ └─o │ ├─o Cosesaurus (éteint) │ └─o Tanystrophidae (éteint) └─o Archosauriformes ├─o Proterosuchidae (éteint) └─o ├─o Erythrosuchidae (éteint) └─o ├─o Euparkeriidae (éteint) └─o Avesuchia ├─o Proterochampsidae (éteint) └─o ├─o Yonghesuchus (éteint) └─o Archosauria ├─o Crurotarsi ou Pseudosuchia │ ├─o Ornithosuchidae (éteint) │ └─o │ ├─o Suchia ► │ │ │ └─o Phytosauria ou Parasuchia (éteint) │ ├─? Paleorhinus (éteint) │ └─o Phytosauridae (éteint) │ ├─? Parasuchus (éteint) │ ├─o Rutiodon (éteint) │ ├─o Leptosuchus (éteint) │ ├─? Phytosaurus (éteint) │ └─o Pseudopalatinae (éteint) └─o Ornithodira ou Ornithosuchia ou Avemetatarsalia ├─o Dinosauromorpha │ ├─o Lagerpeton (éteint) │ └─o Dinosauriformes │ ├─o Lagosuchus (éteint) │ └─o │ ├─o Pseudolagosuchus (éteint) │ └─o │ ├─o Dinosauria ► │ │ │ └─o Agnostiphitys (éteint) └─o Pterosauromorpha ├─o Scleromochlus (éteint) └─o Pterosauria (éteint) ├─o Preondactylus (éteint) └─o Macronychoptera (éteint) ├─o Dimorphodontidae (éteint) └─o Caelidracones (éteint) ├─o Anurognathidae (éteint) └─o Lonchognatha (éteint) ├─o Campylognathoidea (éteint) │ ├─o Eudimorphodontidae (éteint) │ └─o Campylognathoididae (éteint) └─o Breviquartossa (éteint) ├─o Rhamphorhynchoidea (éteint) │ ├─o Scaphognathidae (éteint) │ └─o Rhamphorhynchidae (éteint) └─o Pterodactyloidea (éteint) ├─o Ornithocheiroidea (éteint) │ ├─? Caeradactylidae (éteint) │ ├─o Istiodactylidae (éteint) │ └─o Ornithocheira (éteint) │ ├─o Pteranodontia (éteint) │ │ ├─o Nyctosauridae (éteint) │ │ └─o Pteranodontidae (éteint) │ └─o │ ├─o Ornithocheiridae (éteint) │ ├─o Criorhynchidae (éteint) │ └─o Anhangueridae (éteint) └─o Lophocrania (éteint) ├─o Ctenochasmatoidea (éteint) │ ├─o Gallodactylidae (éteint) │ └─o Euctenochasmia (éteint) │ ├─o Pterodactylidae (éteint) │ ├─o Lonchodectidae (éteint) │ └─o Ctenochasmatidae (éteint) │ ├─o Gnathosaurinae (éteint) │ └─o Ctenochasmatinae (éteint) └─o ├─o Dsungaripteroidea (éteint) │ ├─o Normannognathus (éteint) │ └─o │ ├─o Germanodactylus (éteint) │ └─o Dsungaripteridae (éteint) └─o Azhdarchoidea (éteint) ├─o Tupuxuara (éteint) └─o Euazhdarchia (éteint) ├─o Tapejara (éteint) └─o Azhdarchidae (éteint) |